گونئی آذربایجان بایراغی
گونئی آذربایجاندا یاشایان خلقین کسین چوخون‌لوغو اولان تورک‌لر ملّت‌لشمه دؤنه‌مینده‌دیر. تورپاق بیرلیگی، دیل بیرلیگی، کولتور بیرلیگی، اورتاق کئچمیش و بو گونکو اورتاق سیاسی قونومو و بيرليكده اورتاق آیری سئچکی‌لیگه معروض قالماق‌لاري ال-اله وئرمیش و گونئی آذربایجان تورک‌‌لرينده ملّي کیم‌لیک بیلینجی یاراتماقدا‌دیر. ملّي- سیاسی شخصیت اولوشتورماق و اؤز مقدّراتینی تعیین ائتمک یولوندا گونئی آذربایجاندا توپلومسال–سیاسی بیر حرکت ایل‌لردیر کی، اولوشموشدور. كئچميشده ملّي دؤلت قورموش و اينديلكده يئنه ملّي دؤلت قورماق اوغروندا سیاسی- اجتماعی مبارزه آپاران ائتنیک ملّت قونوموندا‌دیر و ملّت اولاراق اؤز ملّي حقوقونا یيیه‌لنمه‌لی‌دیر. ملّي دؤلت قورماق ایسته‌ین بیر ملّتین سیاسی آخیمی، گونوموزون قوْشوُل‌لارینا گؤره، سؤز قونوسو ملّتده ملّي بیلینج اولوشتورما‌لیدیر. ایناندیق‌لاری تَمل‌لر چئوره‌سینده ملّتی توپارلاما‌لی و بیرلشدیرمه‌لی‌دیر. هابئله او ملّتین ايسته‌ك‌لريني حاکم قوّه‌یه و دونیا کاموویونا ایلتمه‌لی‌دیر. بو آرادا سیاسی آماج داشییان ملّي حرکت، سیاسی سیمگه‌لر ده منیمسه‌مه‌لی و اونلاردان ایيیجه‌سينه قوللانما‌لی‌دیر. ان دَيه‌رلي ملّي- سیاسی سیمگه ایسه بئله قونومدا اولان ملّت اوچون ملي بایراق‌دیر. ملّي بایراق، سؤز قونوسو اولان ملّتین وارلیغینی، اونون ملّت اولماق ایسته‌گینی و ملّي حق‌‌لريني، او سیرادان اؤز گله‌جگینی بلیرله‌مه حقّی‌ني ییيه‌لنمک ایسته‌گی‌نین و ملّي مفکوره‌سی‌نین سیمگه‌سی‌دیر. ملّي بايراق سؤمورگه‌لیکده اولان(استثمار آلتیندا یاشایان) ملّتین عصیان سیمگه‌سی‌دیر. ملّي بايراق آسیمیله اولموش و يا آسیمیله اولماقدا اولان ملّتین یئنیدن دیریلمه گؤسترگه‌سی‌دیر. ملّي بايراق، ملّي دؤلت‌چی‌لیک اوغروندا مبارزه آپاران ملّتین ملّي اولکو‌لرينی اؤزونده داشیییر. ملّي بايراق قوتسال آنلام‌لار داشییان درین دویغولاري باریندیران هیجان قایناغی‌دیر. بئله حالدا اورتایا چیخان بايراق، غرور و شرف سیمگه‌سی اولور و مبارزه‌ده یئنیلمزلیک و دؤنه‌مزلیگی تمثیل ائدیر.
گونئی آذربایجان تورک‌لری ملّت‌‌لَشمه و دؤلت‌لَشمه یولوندا مبارزه آپاریر. بو مبارزه اَریدیلمکده و آسیمیله اولماقدا اولان ملّتین قالخینماسی و اؤز ملّي حقّینی الده ائتمک اوغروندا حق ساواشی‌دیر. اؤتن یوز ایل‌لیکده گونئی آذربایجاندا ظلمه و استبدادا قارشی 4 دؤنه دئوریمجی حرکت یارانمیشدیر. 1324-جو ایلده ملّي حکومتیمیز بئله قورولموشدور. آنجاق ملّي حکومتیمیزين اقتداردا اولدوغو زامان، گونئی آذربایجان اوچون ملي بايراق تانینمامیشدیر. ملّت اولقوسو چاغداش(معاصر و مودئرن) بیر اولقو اولدوغو اوچون، تورک‌‌لرين اسکی‌لرده قوردوق‌لاری دؤلت‌لر، ملّي دؤلت ساییلماز. او دؤلت‌‌لرين بايراق‌لاری دا، گونئي آذربايجان اوچون ملّي بايراق اولا بيلمز. بونا گؤره ده اسکی تورک دؤلت‌‌لري‌نین بايراق‌لاری یئرینه، گونئی آذربایجان ملّت‌چی‌‌لري‌نین بیر چوخو اوزون بير مدّت قوزئی آذربایجان بایراغینا، ملّي بایراغیمیز کیمی باخیردی‌لار. ملّي حرکتیمیز گلیشدیکجه، سیاسی دنگه‌لرده اؤزونه یئر آختاریب، حقوقی-سیاسی ساواش ضرورتین دویدوقجا بايراق حقده کئچمیش توتومونون ال‌وئریش‌سیز و اولاناق‌سیز اولدوغونا چاتمیش‌دیر. بو گرک‌لیک‌دن یولا چیخا‌راق، زامانیندا ملّي مبارزه‌میزین اؤنجول آخینی ساییلان “گونئی آذربایجان ملّي اویانیش حرکاتی” طرفیندن، گونئی آذربایجان اوچون معين بير ملّي بايراق سونولدو. بو بايراق ایسه همین اؤرگوتون فداکار اویه‌لری و ملّي حرکتیمیزین باشقا دَيه‌رلي چالیشقان‌لاری طرفیندن بابک قالاسی یوروشونده (زامانیندا بو یوروشه “بابک قالاسی قورولتایی” دئیه‌ن‌لر ده اولموشدور.) چوخ گؤزل بیر بیچیمده دالغالاندیریلدی. حاکمیّت قوّه‌‌لري‌نین آغیر باسقی‌لارینا سینه گره‌ن بو فداکار انسان‌لارین ائیلم‌لری، ائله گؤزل بیر تصویر چیزدی کی، “بايراق چیخماسینا هله تئزدیر” دئیه‌ن عزیزلریمیزين بير چوخو دا اونو آلقیشلادی. او زامان‌دان بابک قالاسی یوروش‌‌لريني ایسته‌دیگی کیمی تانیتماق ایسته‌ین حاکمیتین گوون‌لیک اورقان‌لاری، زوراکی‌لیغا ال آتما‌دان باشقا بیر یول بولمادی‌لار و بابک قالاسی يوروش‌‌لري‌نین قاباغیني آلدی‌لار. بابک قالاسیندا چیخان بايراق، حرکتیمیزین ملّي-سیاسی اولدوغونو اورتایا قويدو. او بايراق سئویلدی و اونو قالدیران‌لارین چوخو یئنگی ایل، نوبتي يوروشده تانینیب توتوقلاندی‌لار. آنجاق بو توتوقلانمالار و سونراکی ایللرده‌كي توتوقلانمالار دا، حاکمیتین ایسته‌دیگی سونوجو وئرمه‌دی. بابک قالاسی يوروشو‌نده دالغالانان و ملّي اولکولریمیزی سیمگه‌له‌ین بایراغی ”ملّي بايراق“ کیمی دَیه‌رلندیره‌ن ملّت‌چی‌لر او بایراغی چوخ‌لو شهرلریمیزده ده آسیب دالغالاندیردی‌لار. او بایراغا ملّي حرکتيميزین ایچینده قارشی چیخان‌لاردا اولدو. اونلار “آذربایجانین بایراغی بیردیر و بو بايراق آذربایجانی پارچالاییر”- دئدی‌لر. بیر سیرالاری ایسه او بایراغین دئموکراتیک بیچیمده سئچیلمه‌دیگینی ایره‌لی سوردولر. آنجاق داها سونرا‌لار همین یولداش‌لاریمیز بایراغیمیزین یارانما گرکلیگین دویدولار و گونئی آذربایجانا بايراق فکرینده اولدولار…
بابك قالاسيندا دالغالانان بايراق، ملّي حرکتیمیزین سیاسی سیمگه‌سی‌دیر. بو بايراق ملّي کیملیك و وارلیغیمیزی گؤستریر، ملّي دؤلتیمیزی قورماق اوغروندا اورتایا چیخان ایلک بايراق‌دیر و گونوموزه اویغون ملّي اولکولریمیزی(مفکوره‌لريميزي) اؤزونده یانسیتماقدا‌دیر. اونا گؤره ده بو بايراق، بیزیم اوچون ملّي بايراق‌دیر و یئنی‌گاموح اولاراق بو بایراغا اینانیریق! بو بايراق بیزیم اوچون اَن دَيه‌رلي وارلیق‌لاردان ساییلیر.
گونئی آذربايجانین ملّي بایراغیندا یانسییان رنگ‌لر، بیچیم و علامت‌لرين هر بیری اؤزل آنلام داشیماقدا‌دیر. 4 رنگ دئمکده گؤی، آل(قیرمیزی)، یاشیل و آغ رنگ‌لری و قیرمیزی بویانین ایچینده آی ایله اولدوزون یئرلشمه‌سی، آذربايجانین (قوزئی آذربايجانین) ایلک جمهوریتی‌نين بایراغی ایله اوخشاردی. آی اولدوز تمامی ایله قوزئی آذربايجانین بایراغی کیمی‌دیر. آنجاق فورمادا قیرمیز رنگ، یاشیل و گؤی رنگ‌لريندن چوخ‌دور. بیر ده کی، فورما باخیمدان گؤنئي بايراغي‌نين قیرمیز رنگي قوزئی بايراغي‌نين قيرميزی رنگیندن فرق‌لی اولاراق زولاق دئییل، اوخ شکلینده‌دیر. بوتون بو فرق‌لره باخمایا‌راق گونئی آذربايجانین ملّي بایراغی، قوزئی آذربایجانين ملّي بایراغیندان اَسینلَنمیش‌دیر(ایلهام آلمیشدیر). اونا گؤره ده، داشیدیغی تمل اولکولرده قوزئی آذربایجانلا اولدوقجا اوخشارلیغي واردير. ساده‌جه زمان و قونوموموزون فرقلندیگینه گؤره ملّي مبارزهمیزدهکی اولکولریمیز معين قدر فرقلنمیش‌دیر. ملّي بايراق ایسه ملّت‌لشمه و دؤلتلشمه زمانی، سؤز قونوسو ملّتین ملّي اولکو‌لرين، ایدئال‌لارین و تمل دَیه‌ر‌لرين یانسیدماليدير. بوگون بلکه قوزئی آذربايجانیندا ایدئال‌لاری 1918-جی ایلدن فرق‌لی‌دیر، آنجاق بؤیوک اؤندَر محمّد امین رسول‌زاده دئمیشکن”بیر کره یوکسه‌لن بايراق بیر داها ائنمز.“ بايراق دؤنه‌م‌‌لرين و حاکمیت‌‌لرين دَییشدیگی زامان بئله، دَییشمزسه، ملّي بايراق‌دیر و قوتسال‌لیق داشیییر. سیمگه‌لر هم آیریم‌لی(فرق‌لی) هم ده اوخشار ملّت‌لرده، فرق‌لی آنلام‌لار یانسیدا بیله‌ر‌لر. هابئله بیر ملّت ایچینده ده زامان دَییشیمی سونوجوندا عینی سیمگه آیری-آیری آنلام‌لار داشییا بیله‌ر. بون‌لار بشر تاریخینده و چئشیت‌لی اویقارلیق‌لارین ایناج‌لارینا و سیمگه‌‌لرينه باخدیقدا نورمال حال‌دیر. بیزیم بايراق‌داکی سیمگه‌لرده ده بو اؤزل‌لیک کئچرلی‌دیر. گئنل اولاراق رنگ‌لرده اوخشارلیق اولسا دا، زامانین ايسته‌ك‌لرينه گؤره همن رنگ‌لره یئنی آنلام‌لار یوکلَنه بیله‌ر. بو مسئله‌ني ملّي اؤنجول‌لریمیز گونئی آذربایجانا بايراق سونارکن گؤزلمیش‌لر. بایراغیمیزداکی تمل قالب مُساوات ایدئولوژي‌سی کیمی اوچ اولکونو تمثيل ائتمکله یاناشی، اونلاردا گونوموزه اویغون دَییشیم‌لر وئریلمیشدیر. بیز اؤزوموزو مُستقل حرکت کیمی گؤسترمک اوچون و حقوقی باخیمدان یئنی بیر بایراغا گرک دویدوغوموزا باخمایا‌راق، ملّي کیملیگیمیزی و قوزئی آذربایجانلا اولان تاریخی- ملّي باغليليق‌لاریمیزی دانماغا گرک یوخ‌دور. بونونلا یاناشی گله‌جک اوزون سوره‌لی بیر سیرا ملّي آرزولاری نظرده آلیب، بوگونکو گئرچک سیاسی-حقوقی قونوموموزو دا گؤز آردي ائتمه‌یه گرک یوخ‌دور. اونا گؤره ده اؤتری اولاراق قوزئی آذربایجان بایراغی‌نین تاریخینه باخماق و اونون اوزه‌رینده‌کی رنگ و علامت‌لری آچیقلاديقدان سونرا، گونئی آذربایجان بایراغی‌نین اوزه‌رينده‌كي‌لری آچیقلاماق داها اویغون‌دور.
قوزئی آذربایجان بایراغیندا گؤی رنگ تورکچولوگو، قیرمیزی معاصرلیگی و یاشیل رنگ مُسلمان‌چی‌لیغی تمثيل ائدیر. آنجاق بو بايراق قوزئی آذربایجاندا قالدیریلان ایلک بايراق دئییل، اوسته‌لیک داشیدیغی اوچلوک ایلکه‌‌لرين اؤنجه‌لیگی ده ایلک دؤنه سونولدوغوندان فرقلنمیش و سونرا بايراقدا اؤزون یانسیتمیشدیر. بو اوچلوک ایلکه‌سی ایلک دؤنه تورک دونیاسی‌نین بؤیوک دوشونورو علی بَی حسین‌زاده طرفیندن ایره‌لی سورولموشدور. 1907- جی ایلده باکیدا یایینلانان فیوضات درگی‌سینده بیر مقاله‌ده “تورک حسیّات‌لی، اسلام اعتقادلی، فیرنگ قافا‌لی” کیمی ایره‌لی سوردویو بو فکری سونرا‌دان بؤیوک متفکّر ضیاء گؤگ آلپ طرفیندن منیمسه‌نیليب و بئله‌جه افاده اولونموشدور: “تورک قانلی، اسلام ایمانلی، آوروپا مدنیّت‌لی.” 1915 -جی ایلده ایسه بو اوچلوگو بؤیوک اؤندَر محمّد امین رسول‌زاده، آچیق سؤز قزئتینده ”توتاجاغیمیز یول“ آدلی باش مقاله‌سینده آزجا دَییشه‌رک اؤنه سورموشدور. همین یازیدا گونون ايسته‌ك‌لرين و ملّتیمیزی قورتارا‌جاق اساس گرَکسینیم‌لري نظره آلا‌راق معاصرلَشمه‌ني اسلاملاشماقدان اؤنجه گتیرمیش و “تورکلشمک، معاصرلشمک و اسلاملاشماق” کیمی اورتایا قویموشدور. ملّت اولاراق وار اولماق و گلیشمک دوغرولتوسوندا بو اوچ ایدئال ایره‌لی سورولموشدور. همین دؤنه‌مده قوزئی آذربايجانين کیم‌لیک اؤیه‌لری ایچینده تورکلوک و مُسلمان‌لیغی روس ایمپئریاسی طرفیندن تهلوکه‌ده ایدی. ملّي آیدین اؤنجول‌لریمیز بو ایکی کیم‌لیک اؤیه‌سی‌نين قورونماسينی، ملّي وارلیغیمیزین قورونوب ياشاما‌سي اوچون گرک‌لی گؤرموش‌لر، هابئله ملّتیمیزین گلیشمه‌سینی، کئچمیش گله‌نَک‌سَل‌لیک‌دن داشینیب آوروپا مودئل‌لی مودئرنیزمی توتماقدا گؤروب‌لر. بو ایدئال‌لار داها سونرا 1918-جی ایل، مای آیی‌نین 28-ده آذربایجان خلق جمهوريّتي قورولدوغو زامان اونون بایراغیندا یانسیمیشدیر. آنجاق بو آشامایا گلینجه بیر سیرا تاریخی اولای‌لار اولموشدور. آذربایجان خلق جمهوريّتي قورولدوقدان سونرا، اونون اساس رمزی اولان دؤلت بایراغی حقده ده همین ایلین ايیون آیی‌نین 21-ده حکومتین قراری وئریلدی. همین دؤرده قوزئی آذربايجانین بایراغی عثمانلی تورکیه‌سی‌نین بایراغی ایله عینی‌لیک تشکیل ائدیردی. بايراق قیرمیزی بویا ایچینده آغ آی اولدوزدان اولوشوردو. فرق یالنیز اوندا ایدی کی، عثمانلی تورکیه‌سی‌نین بایراغینداکی هلال آیين قارشی‌سینداکی اولدوز بئش بوجاقلي، آذربایجان جمهوريّتي‌نین بایراغینداكي ایسه سککیز بوجاقلي ایدی. گنجه‌یه گلمیش قافقاز اسلام اوردوسونون کوماندئری نورو پاشانین اطرافین‌داکی ”الحاق‌چیلار“ قروپو دا ”بیز مُستقل دؤلت یوخ، محض تورکیه‌یه بیرلشمک ایسته‌ییریک“ – دئیه‌رک، جدی تبلیغات آپاریردی‌لار. حتّا او زامان نورو پاشانین تأکیدی ایله “ملّي شورا” فعالیّتی‌نی دایاندیرمیش، تیفلیسده یارادیلميش 1-جی حکومت کابینه‌سی بوراخیلمیش، گنجه‌ده نورو پاشانین ایسته‌یینجه 2-جی حکومت کابینه‌سی فورمالاشمیشدی. قیرمیزی رنگلی بايراق دا همین گرگین آنلاردا ایکینجی حکومت کابینه‌سی فورمالاشاندان دؤرد گون سونرا وئریلمیشدیر.
او زامان بعضی‌لری بو بایراغین عثمانلی ایمپئراتورلوغونون 1793-1844-جو ایللرده‌کی اوزه‌رینده آغ رنگلی آیپارا ایله سککیز بوجاقلی اولدوز تصویری اولان قیرمیزی رنگلی بایراغینا بنزه‌مه‌سینی اساس گتیره‌رک آذربايجان، عثمانلی‌نین بیر پارچاسی اولماسینی ادعا ائدیردی‌لر. او جمله‌دن مودروس مقاویله‌سینه (30 اوکتیابر 1918-جی ایل) گؤره آذربایجان اراضی‌سی اوزه‌رینده صلاحیّت مانداتی آلمیش متّفق دؤلت‌لردن ساییلان اینگیلیسين قوشون‌لاری‌نین کوماندانی گئنئرال و. تومسون ائله ایلک بیانات‌لاریندا آذربایجان حکومتینی توركيه‌نين الحاقچی سیاستیندن یارانمیش بیر قوروم کیمی قیمت‌لندیردی. گئنئرال تومسون هله انزه‌لی‌ده اولارکن”من توركيه اینتریقاسی ایله یارادیلان بیر دؤلت تانیمیرام“ دئیه‌رک، آذربایجان استقلاليني شُبهه آلتینا آلمیشدیر. بو بهانه‌لرين قارشی‌سینی آلماق و ملّي حکومتین تانینماسینا نایل اولماق مقصدیله آذربایجان جمهوريّتي ناظرلر شوراسی 1918-جی ایل نویابرین 9-دا ماوی، قیرمیزی، یاشیل زولاق‌لاردان عبارت و اوزه‌رینده آغ رنگلی آیپارا و سککیز بوجاقلي اولدوز تصویری اولان یئنی اوچ رنگلی ملّي بایراغینی تصدیق ائتدی. ائله همین گون اوچ رنگلی جمهوریت بایراغی باکیدا، آذربایجان خلق جمهوريّتي ناظرلر شوراسی‌نین یئرلشدیگی بینانین اوزه‌رينده دالغالانماغا باشلادی.
بايراق‌داکی رنگلرين دوزولوشو و تصویری ایسه محمّد امين رسول‌زاده‌نین “آچیق سؤز” قزئتین‌ده‌کی مقاله‌سیندن گؤتورولدو. یعنی، گؤی: تورکلشمک، قیرمیزی: معاصرلشمک، یاشیل: اسلاملاشماق.
آذربایجان ملّي قورتولوش حرکاتی‌نین بؤیوک ایدئولوقو م. ا. رسول‌زاده 1918-جی ایلده آذربایجان پارلامئنتی‌نین ییغینجاغیندا دئمیشدی: ”بیزیم قالدیردیغیمیز بایراغین اوچ رنگی: تورک ملّي مدنیتی‌نین، مُسلمان سیویلیزاسیاسی‌نین و معاصر آوروپا دئموکراتیک اساس‌لاری‌نین سیمبولودور.“ هلال آی حقده اوُزمان‌لارین وئردیگی یوزوم‌لارین آراسیندا بون‌لاری گؤرمک اولار: آزادلیق رمزی، اسلام نیشانی، اللهین ابجد حرف‌لرله ائشیت سؤزو هلال سؤزونون شکیلی، تورک خالق‌لاری‌نین رمزی و… تاریخی گئرچک‌لیک‌لره باخدیقدا بللی اولور کی، هلال رمزی 5000 ایل بوندان اؤنجه اورتا آسیادان اؤن آسیایا کؤچموش سومئرلر ائله‌جه‌ده قدیم تورک‌لر طرفیندن قوللانيلمیشدیر. عثمانلی ایمپئراتورلوغونادک بو نیشان اسلام خلافتی طرفیندن قوللانیلمامیش‌دیر. یالنیز خاچ يوروشو‌‌لري زامانی کریستیان‌لارین قاباغیندا عثمانلي‌لار طرفیندن قوللاندیغی اوچون اسلام بیرلیگی‌نین رمزی کیمی دَيه‌رلنديريلميشدير. سونرا‌لار ایسه باشقا اسلام اؤلکه‌‌لرينده عثمانلی‌دان آلینا‌راق هلال رمزی قوللانیلمیشدیر. اولدوز 3000 ایلدن آرتیق قدیم تورک-شرق خالق‌لاری‌نین دؤلت‌چی‌لیک آتریبوتلاريندا(سیمبول) یئر آلمیشدیر. اؤزل‌لیکله سککیز بوجاقلی اولدوز گونشی تمثيل ائتمیشدیر و اونا سایغی گؤستریلمیشدیر. عالِم‌‌لرين یوزوم‌لاریندا سککیز بوجاقلی اولدوز حقده چئشیت‌لی فكرلر وار، اونو تورکلوک رمزی کیمی دئیه‌ن‌لر وار، عدالت رمزی کیمی، بئهیشتین سککیز قاپی‌سی‌نین اولدوغونو گؤستره‌ن، تورک دؤلت‌چی‌لیگی‌نین 8 ایلکه‌سینی(4 اصل و 4 فرعی ایلکه‌نی) گؤستره‌ن، محمّد امين رسول‌زاده خلق جمهوريّتي‌نین 8 ایلکه‌سینی، شیعه‌لیگی و هابئله شانس و اوغور نیشانی کیمی یوزان‌لار دا واردير. آی اولدوزون بیر یئرده اولماسی دا قدیم میفولوژیمیزده خوشبخت‌لیک نیشانی ایمیش.
آذربایجان 1920-جی ایلده اشغال ائدیلدیکدن سونرا باشدا م. ا. رسول‌زاده اولماقلا، دَيه‌رلي انسان‌‌لاریمیز بو بایراغی توركيه و آوروپا اؤلکه‌‌لرينده مهاجرتده قورویوب، یاشاتدی‌لار.
-1988جی ایلدن ایسه آذربایجان خلق حرکاتی باشلاناراق یئنیدن اوچ رنگلی بایراغی میدان‌لاردا دالغالاندیریلدی. 1990-جی ایلده بو بایراغا یئنیدن حقوقی ایستاتوس وئریلیب؛ همین ایل نویابرین 17-ده ناخجیوان مُختار رئسپوبلیکاسی‌نين عالی مجلسی‌نین قراری ایله بو بايراق دؤلت بایراغی کیمی قبول ائدیلیبدي. داها سونرا 1991-جی ایل فئورالین 5-ده آذربایجان رئسپوبلیکاسی عالی سووئتی ناخچیوان مُختار رئسپوبکیلاسی عالي مجلسي‌نين وساطتی ایله، 1918- جی ایلده قالدیریلان بایراغی آذربایجان دؤلت بایراغی کیمی قبول ائدیب و بو حقده قانون قبول اولوندو. ووُرغولاندیغی کیمی گونئی آذربایجان بایراغی قوزئی آذربایجان بایراغیندان اَسینلنمیشدیر. قوزئی آذربایجان بایراغینداکی اوچ رنگ دئمکده گؤی، قیرمیزی و یاشیل رنگ‌لر حقده رسمی آچیقلاما وئریلسه ده، آغ رنگ و آغ رنگده اولان هلال آی و سککیز بوجاقلی اولدوز حقده رسمی آچیقلاما یوخ‌دور. بو حقده نه 1918- جی ایللرده، نه ده 1991-جی ایل مُستقل‌لیک‌دن سونرا رسمی آچیقلاما اولماییبدير. اوسته‌لیک آی و سککیز بوجاقلي اولدوز حقده عالِم‌لر و آراشدیرماجی‌لارین دا فكرلری اوست اوسته دوشمور. گونئی آذربایجان بایراغینداکی رنگلرين سئچیمینده و اونلارا یوک‌لنن آنلام‌لاردا نظرده آلینان فاکتورلار بون‌لاردیر:
-1 بوگونکو ملّي مبارزهمیزدهکی ایناندیغیمیز تَمل دَيه‌رلر و اولکولریمیز.
-2 قوزئی آذربایجان بایراغینداکی رنگلرين داشیدیغی آنلام‌لار و اونلاری بوگونکو ایدئال‌لاریمیزلا توتوشدورماق.
-3 بو گونکو ایدئال‌لاریمیزی اولدوقجا قوزئی آذربایجان بایراغینداکی رنگ‌لره و علامت‌لره داشیماق.
-4 ملّي کولتوروموز و باشقالاری‌نین اویقارلیق‌لاریندا قوزئی آذربایجان ملّي بایراغینداکی سیمگه‌لره باخیش‌لاریني نظرده آلماق.
-5رنگ‌لر و علامت‌لر قوروناراق قوزئی آذربایجان بایراغیندان گونئی آذربایجان بایراغينی فرقلنديرمک.
-6 آی-اولدوز و آغ رنگ حقده ملّي ایدئولوق‌لاریمیزین و بیزدن اؤنجه‌کی ملّي اؤرگوت‌‌لرين وئردیگی یوروم‌لار ایچینده، مبارزه دَيه‌رلریمیزه ان اویغون اولانی‌ني سئچمک. ائله کی ملّي مبارزه‌میزده ایناندیغیمیز بوتون تمل دَيه‌رلرين بایراغیمیزدا سیمگه‌سی اولسون و بايراق گرچک‌دن ملّي مبارزه‌میزی سیمگه‌له‌سین.
بایراغیمیزدا اولان بویا‌لار و علامت‌لر:
گؤی رنگ : گؤی بویا ملّي کیملیك، تورک‌چولوك و قورتولوش‌چو ملّتچیلیگین سیمگه‌سی‌دیر.
قیرمیزی رنگ: قیرمیزی بویا مودئرن‌چی‌لیك و چاغداش‌لیغی گؤستریر. مودئرن اولماق، مودئرنلیگین بوتون ایلکه‌‌لرينی منیمسه‌مک دئمک‌دیر.
یاشیل رنگ: یاشیل بویا اینانج اؤزگورلوگونون گؤسترگه‌سی‌دير.
آغ بویا: باریش سئوه‌رلیک سیمگه‌سی‌دیر.
هلال آی: هلال آی، آزادلیغا اینانجیمیزی گؤستریر. آزادلیق قوتسال دَيه‌رلریمیزدن‌دیر.
سککیز بوجاقلي اولدوز: سککیز بوجاقلي اولدوز ائشیت‌لیگی برابرلیگی و عدالت‌لی دؤلت‌چی‌لیگي گؤستریر.
آی اولدوزون بیر یئرده اولماسی: سعادت رمزی اولاراق بایراغیمیزدا‌دیر و ملّي سعادته اینانجیمزی گؤستریر.
گؤی و یاشیل بویالارین اوچ بوجاق اولماسی: مبارزه آنلامین داشیییر، هابئله چاغداشلیغا آرتیق اؤنم وئرمک گرکلیگین گؤستریر.
سون
